 |
Grootste Hertensoort, hert 250 kg, hinde 125
kg
Schouderhoogte: 130 cm
Kleur : Zomer roodbruin, daarom
roodwild, winter grijs
Komt voor: Op Veluwe en in de
Oostvaardersplassen
Aantal: Op de Veluwe in de vrije wildbaan ca.
850 stuks, Oostvaardersplassen 700, Kroondomein 220, Hoge Veluwe 250 en in
het Deelerwoud 50 stuks |
Nadere kennismaking met het Edelhert
Het
edelhert komt al sinds pre-historische tijden in Nederland voor, er zijn veel
versteende beenderen gevonden uit de laatste ijstijd. Sinds begin vorige eeuw
verdrongen naar de Veluwe, waar het op de arme zandgronden moet overleven.
Het edelhert is een sociaal levende dier dat rust, ruimte en variatie in
voedsel nodig heeft, zelfs op de Veluwe is dit vaak een probleem.
Een
mannelijk dier heet hert en een vrouwelijk dier hinde.
Leeft
het grootste deel van het jaar in kuddeverband, roedels genaamd.
Een hert
kan wel 250 kilo wegen met een schouderhoogte van 1.40 m, een hinde, kleiner,
tot 125 kilo.
| Een hinde krijgt elk jaar tussen eind mei en half juni na
een draagtijd van ruim 8 maanden een kalf. Het kalf blijft 2 jaar bij de
moeder, zodat men vaak een hinde met een 1-jarig dier en een klein kalf
ziet. Dit noemt men een familieverband en meerdere families bij elkaar
heet een roedel. Een 1-jarig hert heet een spitser, het heeft een klein
spitsergewei, een éénjarige hinde heet een smaldier. |
 |
 |
Het hert heeft een gewei, een hinde niet. Het gewei wordt
elk jaar afgeworpen in het vroege voorjaar en daarna groeit er in 4
maanden tijd weer een nieuw gewei, dat tot op een leeftijd van 12 jaar
steeds groter wordt, daarna verliest het hert aan kracht en wordt het
gewei weer kleiner. Het hert gebruikt het gewei als imponeermiddel en soms
om mee te vechten. Het gewei groeit in het voorjaar, is soms wel 10 kg
zwaar. |
| Indien in de groeiperiode het gewei wordt beschadigd,
heeft dat meestal geen blijvende gevolgen. Het gewei zal volgend jaar weer
normaal groeien. Nadat de bast (vel) er in augustus wordt afgeschuurd
(geveegd) is het gevoelloos. |
 |
 |
Als het gewei volgroeid is jeukt de bast (vel)
ontzettend. Het vegen (schuren) in augustus om de bast te verwijderen is
zichtbaar lekker. Het hert heeft zijn ogen dicht van genot. Nadat het
vegen voltooid is en de bast helemaal verwijderd is, is het gewei
gevoelloos. |
De maximale leeftijd van
het edelhert is ongeveer 16 jaar.
Leefwijze edelhert
Er
zijn hertenroedels en roedels met voornamelijk vrouwelijke dieren,
kaalwildroedels genoemd.
Voor een herkauwer bestaat de dag uit eten,
herkauwen, voortbewegen, sociaal contact en rusten.
Een ervaren hinde geeft
leiding aan het roedel, zij wordt de leidhinde genoemd.
Het verband in
hertenroedels is iets losser.
Het edelhert kan zich goed aanpassen aan
verschillende voedselomstandigheden.
Naast grassen, met name bochtige smele,
eten zij ook jonge hei, kruiden, boomknoppen, twijgen, blad van loofbomen,
bosbessen en in de herfst zijn ze gek op eikels en ook wel kastanjes. In de
winter ook heide en dennennaalden,
Bronsttijd
De
paartijd van het edelhert heet bronsttijd.
| Vanaf half september is het burlen van de herten te horen
in de Veluwse bossen. De hertenroedels zijn dan al uit elkaar gevallen en
voormalige vrienden zijn nu even aartsrivalen. De sterkste herten,
plaatsherten, proberen zoveel mogelijk hinden te veroveren en rivalen
worden met imponeergedrag verjaagd. Lukt dit niet dan volgt soms een
gevecht op leven en dood. Na een paar dagen is het plaatshert zo moe dat
het wordt verjaagd door een rivaal. |
 |
 |
Hier staat een hert te flemen. Als een hert in de
bronsttijd achter een hinde aanzit, maakt hij deze typische bewegingen met
zijn lippen en steek zijn tong naar buiten. Hij doet dit om de geuren van
de hinde beter te kunnen analyseren en te weten te komen of de hinde
bereid is te paren. |
Bedreigingen en
beheer
Het edelhert is ons grootste levende zoogdier en is
volledig beschermd en er wordt dus slechts bejaagd uit oogpunt van
beheer.
De mens is zijn enige bedreiging, er vallen jaarlijks veel
verkeersslachtoffers. Van luchtballonnen raken edelherten in paniek, ook
struinende honden en lawaai makende recreanten hebben dit effect.
Op de
Veluwe leven edelherten in feite op een eiland en is een jaarlijks afschot,
gelijk aan het aantal geboorten min de verkeersslachtoffers, verplicht door de
overheid. Zou dit niet gebeuren dan zouden de edelherten eerst hun eigen
leefgebied grotendeels vernietigen en daarna zou de voedselsituatie hun aantal
reguleren. Omwille van het dierenwelzijn en de nagestreefde relatie van planten
en diergemeenschappen, moet er dus worden afgeschoten. Dit gebeurt in een zo
kort mogelijke periode door daartoe goed opgeleide mensen na jaarlijkse
inventarisatie en slechts met een specifieke vergunning. Er wordt slechts een
aanwijzing of ontheffing worden verleend door de provincie Gelderland, die op
grond van artikel 67, lid 1 de Vereniging Wildbeheer Veluwe aanwijst als
uitvoerderd orgaan tot het verminderen van de populatie edelherten. Dit gebeurt
na goedkeuring van een jaarlijks ingediend beheerplan via het Grofwildberaad,
met als enig acceptable reden: "Het belang van de landbouw (lees hier bosbouw)
en ter voorkoming en beperking van belangrijke schade aan de flora en fauna".
Vergunning wordt dan alleen in die gevallen verleend als er geen andere
bevredigende oplossingen mogelijk zijn. Er is dus ook geen jachtperiode, slechts
een afspraak dat noodzakelijk afschot plaatsvindt tussen 1 augustus en 15
februari. Buiten deze periode kan ook afschot plaatsvinden i.v.m. gevaar
opleverende en/of verzwakte dieren.
Toekomst
De
Vereniging tot Behoud van het Veluws Hert maakt zich al 57 jaar sterk voor het
edelhert en zijn leefgebied.
Nu het Edelhert een van de boegbeelden is
geworden voor Natuurbescherming in Nederland zullen wij moeten blijven waken
voor een "Hertwaardig" bestaan.
|